Büyük bir şirketin üst düzey yöneticisi New York üzerinde tek başına balonla dolaşmaya çıkmıştı. Nerede olduğunu anlamaya çalışırken açtığı harita rüzgarda birden elinden uçtu. Artık kaybolmuş bir şekilde şehrin üzerinde uçuyordu. Şansına biraz ileride yüksek bir gökdelenin üzerinde adamın birinin sigara içtiğini gördü. Balonu alçaltıp adama doğru yaklaşarak bağırdı, “Hey dostum, ben neredeyim acaba söyleyebilir misin? Haritam uçtu, kayboldum!”

Adam, “Yerden 500 feet kadar yüksekte, bir balonun içindesin” diye cevap verdi.

Yönetici bu cevaba sinirlenmişti, “Sen mühendissin, değil mi?” diye sordu.

“Evet” dedi adam, “Nereden bildin?”

“Çünkü başım belada, sana bir soru sordum, verdiğin yanıt tamamen doğru ama hiçbir işime yaramıyor!” diyerek adamı tersledi yönetici.

Adam omuz silkti: “Sen de üst düzey yöneticisin değil mi?”

“Evet, nereden bildin?”

“Çünkü yerden 500 feet yukarda bir balonun içindesin, kaybolmuşsun, haritan uçmuş, çaresizsin ancak bütün bunlar benim suçum oldu!”

Tıpkı hikayedeki gibi kriz dönemlerinde liderlik bazen 500 feet yukarıda yolunu hem kaybedip hem de suçlu aramaktır. Peki kriz dönemlerindeki liderler neler yaparlar, balonla birlikte kaybolup isimleri bile hatırlanmaz mı? yoksa çalışma arkadaşları ile birlikte krizi doğru yönetip hem kendini hem de ekibinin kurtulmasını mı sağlar?  Kriz yönetimi nasıl olur kısaca bir göz atalım.

‘kriz’ bir bireyin, grubun veya organizasyonun ani değişikliklerin yarattığı sıkıntıyı, normal-sıradan yöntemleri kullanarak üstesinden gelememesi ile karşılaşılan bir durum olarak tanımlamaktadır. Krizin temel özelliklerini tarif ederken kurumun hedeflerini ve varlığını tehdit etmesi, kurumun önleme ve öngörme mekanizmalarını yetersiz bırakması, acil müdahale gerektirmesi ve zaman baskısı, beklenmedik ve ani değişiklikler getirmesi gibi noktaların altını çizmektedir. ayrıca krizlerin karar vericilerde gerilim yaratması, korku ve paniğe yol açması, kontrol edilme güçlüğü olması, yaşamsal bir dönüm noktası olması, kurumun imajını, insan kaynaklarını, finansal yapısını ya da doğal kaynaklarını tehdit etmesi gibi durumlar da yaratabilmektedir.

 

Krizler iç ve dış etmenlere bağlı olarak çıkabilmektedir. Çevre faktörlerinin hızlı değişimi, dünyadaki teknolojik gelişmeler, politik değişimler, suikast, bombalama gibi kurumyöneticisine yönelik tehditler gibi dış faktörlerden; yöneticilerin yetersizliği, karar vermesürecinde aksaklıklar, iş ortamından hoşnutsuzluk gibi iç iletişime bağlı aksaklıklardan çıkabilmektedir

 

Madencilik alanında yapılan bir incelemede (Kowalski vd.,1996) kriz zamanı ne tür bir liderlik profilinin ortaya çıkabileceği araştırılmıştır. Sekiz maden kazası incelenmiş ve bu kazalarda sağ kalanların kurtulmalarını sağlayan liderlerin ortak özellikleri ortaya konmuştur,

1) Liderlerin hepsi en uyanık, en bilgili, çevresine karşı çok duyarlı ve en dikkatli tiplerden oluşmaktadır. İlginç olan bu liderlerin normal zamanlarda da aynı özellikleri gösteriyor olmalarıdır.

2) Bu liderler bulundukları ortamların doğal otorite figürleridir.

3 )Tüm liderlerde kararlılık ama gerektiğinde de esnek olabilme yetisi tespit edilmiştir. Ani kararları rahatlıkla verebiliyorken mantıklı ve zamanında gelen tavsiyelere de açıktırlar.

4) Bu sekiz örnekte hep bir ikinci adam lidere danışmanlık yapmıştır.

5) Tüm liderler yüksek oranda empatiye sahiptirler. Gruplardaki diğer kişilerin korkularını hatta paniklemelerini anlayışla karşılayabilme ve onları sakinleştirebilme yetisine sahipler.

6) Sekiz olayda da tüm grup üyeleri bu liderlere son derece güven duymuşlardır. Bulundukları durumdan sağ salim çıkartabileceklerine canı gönülden inanmışlardır.

7) En belirgin ortak özellik olarak ise verilen tüm hayati kararların tam ve doğru olmaları dikkat çekmektedir; özellikle eldeki az ama kritik bilgilerin ışığında bu sonuçlar elde edilmiştir.